Τετάρτη 30 Δεκεμβρίου 2009

Κι αρχή καλός μας χρόνος!!


Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες μου αρέσει να ξεφυλλίζω τα τεφτέρια που γράφουν για τις σχετικές συνήθειες και παραδόσεις. Πλούσιο το εθιμικό σ΄όλο τον κόσμο. Γίνεται λόγος για τις συνήθειες της νοικοκυράς, του νοικοκύρη, τα ιδιαίτερα γλυκά και φαγητά, τα φιλέματα, τις προλήψεις, τα μαντέματα της τύχης, τα κάλαντα, το ποδαρικό.

Το ποδαρικό παρουσιάζει μια γραφικότητα και έχει σημασία ξεχωριστή για την οικογένεια. Το πορτοκάλι, το ρόδι, ένα κλωνάρι ελιάς, αλλού μια μαλλιαρή πέτρα αλλά κι ένα κανάτι, είναι κάποια από τα βασικά σύνεργα του καλοπόδαρου που το αναγάγει σε ιεροτελεστία. 

"Την Πρωτοχρονιά πρωί-πρωί ένα μέλος της οικογένειας, πήγαινε στη βρύση άφηνε ένα φοινίκι και γέμιζε μια κανάτα νερό, που λεγόταν αμίλητο γιατί σε όλο αυτό το διάστημα δεν έπρεπε να μιλήσει σε κανέναν. Με αυτό το νερό γινόταν "του πουδαρκό" σε κάθε σπίτι συνήθως από τον πατέρα ή τη μητέρα. Κρατούσε την κανάτα με το αμίλητο νερό, ένα ρόδι, ένα σίδερο κι έλεγε:

Καλή μέρα τσι τ΄Αγιού Βασλιού

Γεια χαρά καλή καρδιά τσι καλή αρχιχρουνιά

Χτυπούσε το σίδερο κάτω και συνέχιζε..." 

Αυτά διαβάζω στο βιβλίο "Το Ακράσι Λέσβου" του καλού και σεβαστού φίλου Γιάννη Κοντέλλη καθώς αναφέρεται στα ήθη και έθιμα των ημερών στο Ακράσι για κείνα τα χρόνια τα παλιά .

Αλλά κι ο Γ. Μαυραγάνης στο βιβλίο του "Παλαιοχώρι Πλωμαρίου Λέσβου" γράφει:

"Το πρωί αχάραγα μισοσκότεινα ο τυχερός που βρήκε τον παρά ή ο νοικοκύρης ή ένας από τα μεγαλύτερα μέλη της οικογένειας σηκώνεται και χωρίς να μιλήσει σε κανέναν παίρνει το κουμάρι, ένα φοινίκι κι ένα κομμάτι βασιλόπιτα, συνήθως το κομμάτι του Αγιού Βασλιού και πηγαίνει να πάρει από την κοντινή βρύση νερό. Εκεί αφήνει το κομμάτι της πίτας και το φοινίκι να το φάει ο Άγιος Βασίλης όταν θα περάσει."

Οι γιορτές όμως έχουν και τα τραγούδια. Τα Κάλαντα που ψάλλονται κυρίως από τα παιδιά πότε το βράδυ της Παραμονής και πότε ανήμερα το πρωί μετά την Εκκλησία. Οι στίχοι των καλάντων αλλού είναι ευχετικοί, και αλλού επαινετικοί.

Πέρδικες, βλαστάρια, καρυδένιες καρέκλες, καμαροφρύδες κυράδες, κάστανα, στάχυα, θάλασσες και καράβια, συνθέτουν στίχους παραμυθένιους.

"Σένα σου πρέπει αφέντη μου καρέκλα καρυδένια/για ν΄ακουμπά η μέση σου η μαργαριταρένια.

Κυρά ψηλή κυρά λιγνή κυρά καμαροφρύδα/όταν σειστείς και λυγιστείς και πας στην Εκκλησιά σου/ρόδα οι στράτες γεμίζουνε απ΄την περπατησιά σου.

Αν έχεις δούλα έμορφη βάλε να μας κεράσει, βγάλε καρύδια ,κάστανα /βγάλε και πορτοκάλια βγάλε και το γλυκό κρασί να πιουν τα παλικάρια" διαβάζουμε πάλι σε μερικούς από τους καλαντικούς στίχους στο βιβλίο του Μαυραγάνη.

Κι όλες αυτές οι ομορφιές που έβγαιναν από τα παιδικά χείλη των αλλοτινών χρόνων γλυκαίνονται από φοινίκια, καρύδια, σύκα, πορτοκάλια, που προσφέρουν οι νοικοκυρές.

Άμα παρασυρθώ από την πλούσια εθιμολογία των ημερών τούτο το σημείωμα δε θα΄χει τέλος. Προτού κλείσει όμως δε θα παραδώ τα Ναυτικά Κάλαντα από τα "'Απαντα Βλαχογιάννη, τόμος 24"με τα δικά τους μηνύματα και τη θαλασσινή φρεσκάδα.

"Αφέντη, αφεντάκι μου πέντε φορές αφέντη/εσένα πρέπει αφέντη μου φρεγάδα ν΄αρματώσεις  να΄χει την πρύμνη της ψηλή, την πλώρη σα λιοντάρι/να΄χει κατάρτια μπρούτζινα και ξάρτια συρματένια, και τα πανιά μεταξωτά κι αντένες ατζαλένιες       Στην πλώρη κάθεται ο Χριστός, στη μέση η Παναγία/και πίσω στο τιμόνι του κάθεται ο Αι-Νικόλας.

Καλή χρονιά φίλοι καλοί και αγαπημένοι με ένα φοινίκι και ένα κονιακάκι από βύσσινο!

(Φοινίκι λέμε στα μέρη μου το μελομακάρονο

Το Ακράσι και το Παλαιοχώρι είναι ορεινά χωριά της Επαρχίας Πλωμαρίου, ιδιατέρως γραφικά και με ανθρώπους με ανοιχτό μυαλό και οξυδέρκεια που δημιουργούν.) 

Μαριάνθη Βάμβουρα-Γιάνναρου

Δευτέρα 28 Δεκεμβρίου 2009

Παραμονή Πρωτοχρονιάς...


Με αργό βηματισμό προχώρησε προς τη μεγάλη τζαμόπορτα. Παραμονή Πρωτοχρονιάς κι η κίνηση στο δρόμο είχε αρχίσει να "σπάει". Κόντευε να πέσει η νύχτα για τα καλά. 

Το αχνιστό κόκκινο κρασί που στραφτάλιζε στο κρυστάλλινο ποτήρι δεν ήταν αρκετό για να διώξει την ψύχρα που΄νιωθε να διαπερνά το κορμί του. Λίγη ώρα πριν το΄χε ετοιμάσει με ιδιαίτερη φροντίδα, ρίχνοντας μέσα όλα τα μυρωδικά με τα βαθιά αρώματα. Ζεστή γεύση από γλυκό κόκκινο και μηλίτη οίνο ανακατεμένα με μοσχοκάρυδο, κανέλα και γαρίφαλο, πιστή συντροφιά στην αποψινή νύχτα.

Το βλέμμα του, σταγόνες βροχής που πέφτουν την ώρα που αντανακλά η θάλασσα το γκριζολευκό τ΄ουρανού, στράφηκε στους δείκτες του ρολογιού. Του φάνηκε πως έκαναν τον κύκλο τους αργά, βασανιστικά. Λίγο πιο πέρα η φλόγα λαμπύριζε στο τζάκι σα ψιλόλιγνη φιγούρα γυναίκας σε ρυθμούς φλαμέγκο.

Σαν τότε που σφιχταγκαλιασμένοι στροβιλίζονταν σε ήχους παθιασμένου αργεντίνικου τάγκο.

Ταξίδεψε ο νους του στα βαθιά περάσματα της θύμησής του κι η ματιά του καθηλώθηκε στο χορό της φωτιάς. Καθώς έφερνε το κρασί στα χείλη του ξανάνιωσε τη γλύκα των φιλιών, τη ζεστασιά απ΄το χάδι της κείνη τη μακρινή παραμονή Πρωτοχρονιάς των νεανικών του χρόνων. Κούνησε το κεφάλι του σα να μονολογούσε.

"Ποιος το περίμενε!"

Σα να΄κουσε το γέλιο της που΄βγαινε γάργαρο απ΄την ψυχή της καθώς τον κοίταζε στα μάτια σαν της μιλούσε.

Χειμώνας, σαν κείνο το βράδυ που έδινε υπόσχεση πως θα μπάρκαρε για μόνο δυο χρόνια στις μεγάλες θάλασσες. Το΄λεγε και το πίστευε. Δεν του περνούσε απ΄το μυαλό πως μπορεί να τον κρατήσει στην αγκαλιά της η μεγάλη πλανεύτρα.

Πόσες Πρωτοχρονιές από τότε τον βρήκαν να θαλασσοδέρνεται, αντάμα μ΄άλλους ναυτικούς να του τρυπά η αρμύρα τα κόκαλα. Από τη μια φωτισμένα λιμάνια κι από την άλλη βαριά βήματα σε σκοτεινά σοκάκια κι ύστερα πάλι μοναξιά. Ουρανός και θάλασσα ήταν οι συνοδοιπόροι του, η οικογένειά του για χρόνια πολλά.

Ώσπου...ο Χειμώνας ήρθε. Ο Χειμώνας του καιρού συνταιριασμένος μ΄αυτόν της ζωής του.

Το λυκαυγές του νέου χρόνου τον έβρισκε στο λυκόφως της ζωής του να ξεφυλλίζει το βιβλίο των αναμνήσεων με σταθερή παρέα τη μοναξιά παραμονή Πρωτοχρονιάς και να βουρκώνει για όσα δεν έζησε, λίγο προτού το ρολόι χτυπήσει μεσάνυχτα.

Μαριάνθη Βάμβουρα-Γιάνναρου.


Πέμπτη 24 Δεκεμβρίου 2009

ΗΜΕΡΑ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ ΧΡΙΣΤΟΥ

Χριστούγεννα!!
Καλά κι ευλογημένα!!
Με το Αστέρι της Βηθλεέμ να φωτίζει κάθε ψυχή , να την ευφραίνει και να την γαληνεύει!
Θέλω να επενδύσω τούτες τις ευχές προς όλους με ακούσματα βυζαντινών ύμνων των Χριστουγέννων τα οποία αποδίδει ο π. Νικόδημος Καβαρνός.





Ψάλλει ο π. Νικόδημος Καβαρνός, καθηγητής βυζαντινής μουσικής, θεολόγος.
Είναι γεννημένος και μεγαλωμένος στο Πλωμάρι. Παιδί πολύτεκνης οικογένειας με σεμνούς γονείς και ιδιαιτέρως δε εξαίρετη μητέρα.
Μπορεί να ευφρανθεί κανείς και να απολαύσει την ψαλτική του τέχνη -της οποίας τα πρώτα διδάγματα έλαβε στον Άγιο Νικόλαο Πλωμαρίου από μικρό παιδί-στην ενορία του τον Άγιο Γεώργιο Καλλιθέας στην Αθήνα.






Με την σκέψη και την αγάπη μου προς όλους τους φίλους και επισκέπτες αυτού του ιστοχώρου.

Μαριάνθη Βάμβουρα-Γιάνναρου


Κυριακή 20 Δεκεμβρίου 2009

Μέρες Χριστουγέννων!!

Μέρες Χριστουγέννων, μέρες ευφρόσυνες, της αγάπης, της οικογενειακής θαλπωρής!

Πλούσιο το εθιμικό σε όλα τα μέρη απ΄άκρη σ΄άκρη, σε κάθε τόπο, για Εκείνον που με τη γέννησή του αλλάζει την ιστορία της ανθρωπότητας, φωτίζει τις καρδιές των ανθρώπων με το φως της αλήθειας και τις γλυκαίνει με το μέλι της αγάπης.

"Χριστός γεννιέται χαρά στον κόσμο.." ψάλλουν οι καλαντιστές από το βράδυ της παραμονής και φέρνουν το μήνυμα της μεγάλης γιορτής στους δρόμους, στο χτύπημα της κάθε πόρτας, με το στολισμένο καραβάκι στα χέρια και ένα φαναράκι που φωτίζει σα ναναι το αστέρι της Βηθλεέμ.

Οι εικόνες της παράδοσης θέλουν καλωσόρισμα και τρατάρισμα με μελομακάρονα, δίπλες, καρπούς όπως κάστανα, φουντούκια, καρύδια.

Όλη η κτίση δοξολογεί το μόνο "καινόν υπό τον ήλιον". Αυτόν που τόσο ταπεινά διάλεξε να έρθει στη γη, να ζεσταθεί από τα χνώτα άκακων ζώων και να πλαγιάσει σε αχυρένια κούνια. Μεγάλα τα νοήματα και οι συμβολισμοί. Οι υμνωδοί δοξολογούν, οι ζωγράφοι χρωματίζουν, οι παραμυθάδες κι οι ποιητές μιλούν για το θείο βρέφος το "εσπαργανωμένον κείμενον εν φάτνη"

"Νάμουν του στάβλου έν' άχυρο, ένα φτωχό κομμάτι
την ώρα π' άνοιγ' ο Χριστός στον ήλιο του το μάτι.
Να ιδώ την πρώτη του ματιά και το χαμόγελό του,
το στέμμα των ακτίνων του γύρω στο μέτωπό του.
Να λάμψω από τη λάμψη του κι' εγώ σαν διαμαντάκι
κι' από τη θεία του πνοή να γίνω λουλουδάκι.
Να μοσκοβοληθώ κι' εγώ από την ευωδία,
που άναψε στα πόδια του των Μάγων η λατρεία.
Νάμουν του στάβλου ένα άχυρο ένα φτωχό κομμάτι
Την ώρα π' άνοιγ' ο Χριστός στον ήλιο του το μάτι."

ποθεί ο Κωστής Παλαμάς και ορίζει το μέγα γεγονός.
 

Όπως και να΄χει οι μέρες έχουν τη γλύκα του μελιού, το άρωμα της κανέλας και του πορτοκαλιού, τη μελωδία των ύμνων, το όνειρο του παραμυθιού!

Ας κυλήσουν ευλογημένα, χαρμόσυνα, πασπαλισμένες με την αστερόσκονη της αγάπης, φωτισμένες από τη λάμψη του αστεριού! 

Μαριάνθη Βάμβουρα-Γιάνναρου

Πέμπτη 10 Δεκεμβρίου 2009

Το παιδί γιορτάζει...

Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδιού έχει τη θέση της στο μήνα Δεκέμβριο στις 11. Λίγο πριν το ξεκίνημα του εορταστικού Δωδεκαημέρου, τότε που κυριαρχεί η χαρά του ελπιδοφόρου μηνύματος της ενανθρωπίσεως του Θείου βρέφους.

              "Άφετε τα παιδία έλθουν προς με"

Η αγάπη του Θεού Δημιουργού ενσαρκώνεται και γεννιέται ταπεινά στη φάτνη της Βηθλεέμ, ως Θείο βρέφος που στρέφει το ενδιαφέρον του σ΄όλου του κόσμου τα παιδιά. Μαυράκια, ασπράκια, κιτρινάκια. 

Παιδιά που απολαμβάνουν τη ζεστή αγκαλιά των γονιών τους, με τη χαρά των παιχνιδιών , τη λαχταριστή γεύση των γλυκών, τη θαλπωρή του σπιτιού με τα στολίδια του χριστουγεννιάτικου διάκοσμου. 


Ένα ξύλινο αλογάκι αρκεί για να φέρει το χαμόγελο της παιδικής ευτυχίας στο αγοράκι μιας άλλης εποχής, που φαίνεται να απολαμβάνει το παιχνίδι με αποτυπωμένη την πληρότητα στην έκφρασή του.

Αλλά και τ΄άλλα τ΄άστεγα, θύματα του θυμού της φύσης, που τα ξεσπίτωσε και τα πέταξε στο δρόμο ανελέητα. Τα παιδιά των φαναριών, που κυκλοφορούν ξυπόλητα στους δρόμους μες στη γύμνια, απλώνοντας το χέρι στους  περαστικούς, ελπίζοντας σε ένα φιλοδώρημα με λίγο οίκτο ή και περιφρόνηση ακόμα.

Οδηγώντας στους δρόμους της πόλης μεσ΄απ΄τη λάμψη των φώτων, των στολισμένων δέντρων, της χριστουγεννιάτικης ατμόσφαιρας, που σου ζεσταίνει την καρδιά, σε κάθε γωνιά του δρόμου, σε κάθε φανάρι, το αντίκρισμα των παιδιών που περιφέρονται ανάμεσα στις ρόδες των αυτοκινήτων χτυπώντας το τζάμι για ένα φιλοδώρημα γίνεται ντροπή που σου παγώνει την καρδιά. 

Την εποχή της προόδου, των εξοπλισμών, με τα χιλιάδες αθώα θύματα των πυραύλων στο όνομα της παρανοϊκής ηθικολογίας που κατασπαράζει το ήθος, της νέας τάξης πραγμάτων, η ντροπή συνεχίζει. Όπως τότε, τον 19ο αιώνα με τους "μάγκες του ρολογιού", τα γνωστά "αλάνια" παιδιά θύματα της ανελέητης εκμετάλλευσης του κάθε "μάστορη"που τα΄ριχνε στο δρόμο και τα βασάνιζε αν δεν απέδιδαν το απαιτούμενο κέρδος. 

Και η "μαρίδα του δρόμου" συνεχίζει να απλώνει το χέρι της για λίγο οίκτο. Το παιδί του δρόμου έχει κι αυτό δικαίωμα στη χαρά της γέννησης του Θείου βρέφους. Το νιώθει πολλές φορές και το ψιλοτραγουδά καθισμένο στην άκρη μιας χριστουγεννιάτικης βιτρίνας, πατώντας τα πλήκτρα του ακορντεόν που βγάζουν μαγικούς ήχους ή περιδιαβαίνοντας στις πλατείες και στα σοκάκια με το βλέμμα στα στολισμένα μπαλκόνια μήπως και λάβει δείγμα της αγάπης των ανθρώπων που έχουν την τύχη να μην είναι στη δική του θέση.

Τούτες τις μέρες το παιδί γιορτάζει. Η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας των ενηλίκων στις σκληρές συνθήκες διαβίωσης εκατομμυρίων παιδιών σε όλον τον κόσμο, απαιτεί συγκροτημένο σχέδιο δράσης, προκειμένου να φέρει αποτέλεσμα. Ο υποσιτισμός, η καταναγκαστική εργασία, η σεξουαλική εκμετάλλευση, η κακοποίηση, ο "βομβαρδισμός" με διαφημιστικά μηνύματα, το μη ασφαλές παιδικό παιχνίδι, είναι μέρος της μάστιγας που συνθλίβει καθημερινά κάθε έννοια παιδικότητας.

Πρωτίστως αλλά και τουλάχιστον σε αυτά έχει χρέος κάθε πολιτισμένη κοινωνία να ορθώσει το ανάστημά της ώστε τα παιδιά όλου του κόσμου να απολαύσουν τον δίκαιο κόσμο που δικαιούνται.

Μαριάνθη Βάμβουρα-Γιάνναρου. 

Σάββατο 5 Δεκεμβρίου 2009

Άγιος Νικόλαος, ο θαλασσινός Άγιος.

Στις 6 του Δεκέμβρη γιορτάζει ο προστάτης  άγιος της γης και του πελάγους. Ο Άγιος Νικόλαος. Ο θαλασσοκράτης, ο αλμυρής, ο θαλασσίτης, ο ναύτης. Ο καραβοκύρης. Επίσκοπος Μύρων της Λυκίας που τιμάται κι εγκωμιάζεται σ΄Ανατολή και Δύση. Υπήρξε και παραμένει φυσιογνωμία αγάπης και γενναιοδωρίας προς το συνάνθρωπο. Στο πρόσωπό του εκφράζεται η χριστιανική ευσπλαχνία.Η συμπάθεια στις συνειδήσεις των ανθρώπων για το θαλασσοκράτη Άγιο θεμελιώνει εκκλησίες στο όνομά του σε κάθε παράλιο τόπο αλλά και στεριανό.

Το εξωτερικό του Αγ. Νικολάου Πλωμαρίου, άποψη κεντρικής εισόδου και περίβολου του ναού.

Στο Πλωμάρι "Τω 1847, Μαϊου 6" μπαίνει ο θεμέλιος λίθος του ναού προς τιμήν του Αγίου Νικολάου και παραμένει μέχρι σήμερα χαραγμένο στην επιγραφή που φαίνεται από τα δυτικά  στον περίβολο του ναού. "Τον του Αγ. Νικολάου αρχαιότερον μητροπολιτικόν εν μέσω της πόλεως τω 1847 οικοδομηθέντα..." σημειώνει ο Οικ. Τάξης. Είναι τότε που οι Πλωμαρίτες στο κέντρο της ναυτικής κωμόπολης στυλώνουν ναό και ορίζουν τον Άγιο προστάτη και πολιούχο τους. Οικοδομούν σε ρυθμό βασιλικό τρίκλιτο λεσβιακού τύπου και σε κάθε γωνιά βάζουν τη σφραγίδα της πίστης τους.

Στο εσωτερικό του ναού, το λιτό ξύλινο τέμπλο με αγιογραφίες από την "Αδελφότητα των Ζωασαφαίων του Αγίου Όρους" 

Εικόνες βυζαντινής αλλά και ρωσικής τεχνοτροπίας, αφιερώματα συντεχνιών, ιερά κειμήλια, ο χρυσοκέντητος επιτάφιος στο κεντρικό κλίτος από την Οδησσό, ιερά λείψανα, αλλά και καλλιμάρμαρο μνημείο του εκ Πλωμαρίου καταγόμενου Μητροπολίτη Λαρίσης Α. Κουντουρή στον περίβολο του ναού, μαρτυρούν την ιστορία του.

Λεπτομέρεια από την οροφή του Ιερού Βήματος. Ροζέτα με ανάγλυφο περιστέρι σύμβολο του Αγίου Πνεύματος.

Η εικόνα του Αγίου Νικολάου, επαργυρωμένη με εξαιρετικής τέχνης κάλυμμα δεσπόζει στο ναό στολισμένη. Στο κάτω μέρος διαβάζουμε: "Διά χειρός Αποστόλου Γ. Χρυσοχόου. Ποταμός, των συνδρομητών 1890, 15 Ιουνίου".

6 Δεκεμβρίου 1988

Τα χρόνια στο διάβα τους μαρτυρούν πως το Πλωμάρι σαν τόπος θαλασσινός ταυτίζει τη ζήση του με την Ευλογία του Αγίου και τον τιμά με λαμπρή περιφορά.

6 Δεκεμβρίου 1971

Ο Άγιος των θαλασσών γιορτάζει! Το Πλωμάρι τόπος θαλασσινός και πελαγίσιος, γιορτάζει λαμπρά και  τιμά τον πολιούχο Άγιό του, κάθε χρόνο. Ο ναός, κοσμεί το κέντρο  του Πλωμαρίου. Η μνήμη του Αγίου Νικολάου διατηρείται στο πέρασμα του χρόνου μέσα στις συνειδήσεις του λαού με πολλά εγκώμια για τον πολιούχο του κατά το "Μνήμη δικαίου μετ΄εγκωμίων" της Αγίας Γραφής. 

Μαριάνθη Βάμβουρα-Γιάνναρου


Δευτέρα 30 Νοεμβρίου 2009

Κανέλα και γαρύφαλλο...


Ο μήνας των γιορτών Δεκέμβρης, μας χτυπά πια την πόρτα! Το παραμύθι της χριστουγεννιάτικης μαγείας αρχίζει να ξετυλίγεται. Πότε έχει τη μυρωδιά της κανέλας, του μοσχοκάρυδου, του μελιού που ρέει στα γλυκίσματα των ημερών και πότε του πορτοκαλιού, του κάστανου, της ρευστής σοκολάτας αλλά και της γεμάτης γεύσης του φρέσκου βούτυρου. 

"Κανέλα και γαρύφαλλο, βανίλια και μαχλέπι, όλου του κόσμου τα γλυκά το σπίτι σας να έχει" Είναι η μαγεία της αγάπης που σαν χρυσόσκονη πασπαλίζει με ζεστασιά καρδιές αγαπημένων στο αντάμωμά τους. Κι άλλη φορά είναι η μαγεία απ΄το σπινθήρισμα της φλόγας στο τζάκι που καίει να δώσει θαλπωρή στο γιορτινό τραπέζι της οικογένειας.


Το παραμύθι ξετυλίγεται με τα λαμπιόνια να φωτίζουν παιχνιδιάρικα, τα όνειρα του μικρού παιδιού που στέκει μπροστά στο στολισμένο  χριστουγεννιάτικο δέντρο αχόρταγα. Ξετιλύγεται ακόμα στο άκουσμα της μελωδίας των καλάντων μα και στους ήχους της jazz μουσικής που συνεπαίρνει τη στιγμή.

Οι μέρες περνούν...Οδεύουν προς τα Χριστούγεννα, τα γιορτινά, τα μελωδικά, των αγγέλων, των βοσκών, των μάγων, της ταπεινής φάτνης με τις ιερές φιγούρες της Παναγίας, του Ιωσήφ, μα πάνω απ΄όλα του Θείου Βρέφους που το ζεσταίνουν τα χνώτα των ζώων.

Χριστούγεννα των παιδιών παρέα με κόλλα, ψαλίδι και χαρτί για πολύχρωμες μπάλες, καμπανούλες, αστεράκια, μικρά αγιοβασιλάκια που θα στολίσουν το τζάμι στο δωμάτιο. Χριστόυγεννα των παιδιών που τα περιμένει μια ζεστή αγκαλιά, ένα αγαπησιάρικο φιλί, ένα φοινίκι μα και γιορτινά παραμυθάκια μαζί μ΄αγάπη πολλή, γλυκά,παραμυθοκουβέντες στην αγκαλιά της γιαγιάς, του παππού, κοντά στο τζάκι,είναι κομμάτι από τα υλικά που χρειάζονται για να "φουσκώσει" η χριστουγεννιάτικη μαγεία που θα αρωματίσει και θα χορτάσει την παιδική ψυχή σα γλύκισμα με άρωμα κανέλας και γαρύφαλλου.


Χριστούγεννα της άχνης ζάχαρης, του ζεστού πιάτου  με φαϊ στον άστεγο περιπλανώμενο.

Της μεγάλης συγνώμης.

Των Αχράντων Μυστηρίων.

Της Αγάπης.

Με αυτές τις σκέψεις, τις λίγες αράδες, θέλω να καλοδεχτούμε φίλοι μου αγαπημένοι στην πρώτη του μέρα το Δεκέμβρη. Το μήνα των γιορτών, των Χριστουγέννων. Ας κυλήσουν οι μέρες του πασπαλισμένες από αστερόσκονη αγάπης και θαλπωρής που θα κρατάει άσβεστη τη φλόγα της χαράς στην καρδιά μας και θα φωτίζει την ψυχή μας. Το παραμύθι ξεκινά....

Μαριάνθη Βάμβουρα-Γιάνναρου


Τετάρτη 18 Νοεμβρίου 2009

Πλωμάρι...Φωτογραφικό οδοιπορικό

Το εξώφυλλο του λευκώματος

Ο Δήμος Πλωμαρίου μπορεί πια να περηφανεύεται την έκδοση ενός ιδιαίτερα επιμελημένου λευκώματος που καταγράφει φωτογραφικά τον τόπο με τα χωριά και τους ανθρώπους του.

"Μέχρι σήμερα, δυστυχώς, δεν έχει υπάρξει μία συστηματική φωτογραφική καταγραφή των τοπίων και των οικισμών του Δήμου Πλωμαρίου, ένα κενό που έρχεται να καλύψει το λεύκωμα που κρατάται στα χέρια σας" σημειώνει στην κατάληξη του προλογίσματός του ο Δήμαρχος Πλωμαρίου Δημήτρης Βαρβαγιάννης επισημαίνοντας τη μεγάλη αλήθεια. Πρώτο επίσημο φωτογραφικό λεύκωμα λοιπόν για την περιοχή, που παρουσιάστηκε τον Αύγουστο στο Πολύκεντρο Πλωμαρίου. Μία από τις χαρές του καλοκαιριού.

Αυτή την εικόνα, αυτό το τοπίο αντικρίζει κανείς κατά την είσοδο στο Πλωμάρι και η ψυχή αναφωνεί...καθώς η ματιά θαυμάζει.

Από το πρώτο ψηλάφισμα και μόνο των σελίδων εισπράττει ο αναγνώστης τη γοητεία του τοπίου συνταιριασμένη με μαρτυρίες της κοινωνικής ζωής και δημιουργικότητας των ανθρώπων που είχαν το προνόμιο να πρωτοδούν τη θάλασσα να λαμπυρίζει το φως του ήλιου σ' αυτόν τον τόπο.

Η ιστορική αναδρομή, πληροφορίες για το "Σήμερα", η αναφορά στον παραγνωρισμένο τιτάνα του Εθνοφωτισμού ,Βενιαμίν το Λέσβιο, καθώς και η περιεκτική παρουσίαση των χωριών της Επαρχίας Πλωμαρίου μέσα από προσεγμένα κείμενα, γίνονται πρόδρομοι των φωτογραφικών διαδρομών που ακολουθούν την εξέλιξη του λευκώματος.

 Τα βουρκώματα του ουρανού, το διάφανο της θάλασσας, το πλούσιο πράσινο που σκορπά τη δροσιά σαν πλατανόφυλλο και την ευλογία του σα δέντρο της ελιάς, μορφές των ανθρώπων, ενασχολήσεις, στιγμές ζωής της καθημερινότητας, φωτογραφίζονται στο στιγμιαίο και αποδίδουν το παντοτινό.

Καραβομαραγκοί και ταρσανάδες...

μάρτυρες της ναυτοσύνης του τόπου. Ξακουστοί στο Αιγαίο οι Πλωμαρίτες τεχνίτες αλλά και σε όλη την Ελλάδα αφού από τα τέλη του 19ου αιώνα κατασκευάζονται πλοία στους δύο ταρσανάδες που παραγγέλνονται από όλη την Ελλάδα ακόμα και την Οθωμανική Αυτοκρατορία, ενώ τα ιδιόκτητα πλοία του Πλωμαρίου φτάνουν τα εβδομήντα, όπως διαβάζουμε και στο βιβλίο.

Βάρκα στο γιαλό..

"Πλωμάρι" ένα φωτογραφικό οδοιπορικό που κλείνει στις σελίδες του εικόνες, χρώματα, γεύσεις, μυρωδιές, για να ακολουθούν τον αναγνώστη και να συγκινούν κάθε του αίσθηση.

Έτσι όπως ακολουθά και μένα τούτο το Λεύκωμα ως χειρονομία πολύτιμης προσφοράς από τον παιδικό μου φίλο και νυν Δήμαρχο, Δημήτρη Βαρβαγιάννη. Με καλεί και μου το δωρίζει το καλοκαίρι στο Πλωμάρι, δίνοντάς μου μεγάλη χαρά και κάνοντάς το να αποκτά μεγάλη για μένα αξία αφού το υπογράφει ως φίλος και όχι ως Δήμαρχος. Το΄χω και το φυλλομετρώ, το ψηλαφώ και ζωντανεύει ο κόσμος των παιδικών μου χρόνων, ο κόσμος της εφηβείας αλλά και του σήμερα με άρωμα Πλωμαρίου. Αίσθημα που κατά τη γνώμη μου νιώθει τουλάχιστον κάθε Πλωμαρίτης που δεν έχει την ευκαιρία να απολαμβάνει τη ζωή στη γενέτειρά του όλο το χρόνο.

Διαλέγω για το τέλος τη φωτογραφική άποψη του τοπίου που μέχρι σήμερα με μαγνητίζει και μονοπωλεί το ενδιαφέρον μου κάθε που βρίσκομαι στο Πλωμάρι.

Αγναντεύοντας  από το Βιγλάρι...Από το  πεζούλι του ξωκλησιού Ζωοδόχος Πηγή μπορεί να πλανάται η ματιά με τις ώρες στην απεραντοσύνη του Αιγαίου. Εκεί, ο χρόνος σταματά, αποφορτίζεται απ' τις σκοτούρες ο άνθρωπος και προσεγγίζει η ψυχή του το Θεό! 

Μαριάνθη Βάμβουρα-Γιάνναρου.

Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2009

ΕΔΩ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ...



Ψωμί, Παιδεία, Τανκς, Φοιτητές, Πολυτεχνείο... 

Λέξεις, νοήματα, που συνεχίζουν να δίνουν γροθιά στο στομάχι τριανταέξι χρόνια τώρα.

17 του Νοέμβρη! 

Μέρα του Φθινόπωρου που όμως κάνει τον αέρα να μυρίσει Άνοιξη της λευτεριάς.
Μέρα σταθμός στην πολιτική ιστορία της νεότερης Ελλάδας, που γίνεται παρακαταθήκη ιερή για τις επερχόμενες γενιές αφού μπορεί να τις διδάξει αντίσταση, αγώνα για τα αιτήματα της κάθε εποχής και την υλοποίηση των οραμάτων της.

Οι αδίστακτοι και κοντόφθαλμοι δικτάτορες βγάζουν τα τανκς στους δρόμους σε μια κενή επίδειξη ισχύος.

Ήταν πυρόχρωμη η λευτεριά που έφερε η μέρα του Πολυτεχνείου στη Χώρα μας αφού χρειάστηκε να κυλήσει αίμα από νιάτα ηρωικά που από αυτοεκτίμηση και αξιοπρέπεια δεν συμβιβάστηκαν, αλλά αντιστάθηκαν σ΄αυτούς που από διεστραμμένη προσωπική φιλοδοξία είχαν υποτάξει τη Χώρα σε εφτάχρονη δικτατορία επικαλούμενοι την τάξη, τη νομιμότητα και "την διέξοδον εξ΄ενός πολιτικού αδιεξόδου".


Ο πομπός του Πολυτεχνείου που εμψύχωνε τους αγωνιζόμενους  φοιτητές, τον αγωνιζόμενο λαό.
"Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο..."

Οι αγωνιστές του Πολυτεχνείου έδωσαν το μάθημα του υψηλού αναστήματος ενάντια στην αυθαιρεσία. Προτίμησαν να πεθάνουν όρθιοι παρά να ζήσουν γονατιστοί σκύβοντας το κεφάλι ως "φιλήσυχοι και νομοταγείς πολίτες" στους εγκάθετους συνταγματάρχες της Χούντας που παραληρούσαν σε φραστικές ασυναρτησίες στην προσπάθειά τους να επιβάλλουν τις θέσεις τους.
Το καθεστώς της εφτάχρονης τρομοκρατίας, της λογοκρισίας, των εξοριών, των βασανηστηρίων, έπρεπε να παταχθεί.


Οι δολοφόνοι  δε διστάζουν, "χτυπούν στο ψαχνό" σε μια ύστατη προσπάθεια να καταπνίξουν το φοιτητικό κίνημα.

Το φοιτητικό κίνημα δείχνει  πως η φίμωση και η υποταγή, το "αποφασίζω και διατάσσω" δεν ταιριάζουν σ΄ελεύθερες ψυχές και νου που συλλογάται.
Τριανταέξι χρόνια μετά, η εξέγερση του Πολυτεχνείου συνεχίζει να διδάσκει αξίες. Συνεχίζει να παραμένει φωτεινό παράδειγμα για αγώνα και αντίσταση σε κάθε εξαναγκασμό που προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, φιμώνει την αυτογνωσία και εξιλεώνει το σύνδρομο της παθητικής αδιαφορίας ή αλλιώς του "οχαδερφισμού".


Ο λαός των Ελλήνων ξεσηκώνεται, αντιστέκεται στο φασισμό, στη Χούντα, στις ξένες Δυνάμεις και με ενωμένη γροθιά τους ξηλώνει από τη θέση ισχύος.

Τριανταέξι χρόνια μετά το Πολυτεχνείο εμπνέει την υπεράσπιση "των πιστεύω" καταθέτει ευαισθησίες, παραμένει σφραγίδα Δημοκρατίας.
Βέβαια δεν παραγνωρίζουμε πως για μια ελάχιστη ευτυχώς μερίδα ανθρώπων, η εξέγερση του Πολυτεχνείου η "17η Νοέμβρη του΄73" ενοχλεί σαν έντομο που στριφογυρίζει και τσιμπά.
Ο αδέκαστος κριτής όμως, η Ιστορία, αντέχει με μελάνι ανεξίτηλο να φανερώνει ένα λαό που πρόταξε τα στήθη του στα ψυχρά τανκς των τυρράνων της παραφροσύνης και συνεχίζει να εμπνέει, να αξιώνει, να παραδειγματίζει...

Μαριάνθη Βάμβουρα-Γιάνναρου

Σάββατο 7 Νοεμβρίου 2009

8η Νοεμβρίου 1912

Μέρα περηφάνιας και χαράς για τους Λέσβιους όπου κι αν βρίσκονται.

Ημερομηνία με σελίδες λαμπρές και ένδοξες για την ιστορία του τόπου.

Σελίδες γεμάτες λεβεντιά και ηρωισμό ανθρώπων του πελάγους. 

1912...Οι Λέσβιοι αρχίζουν να ξεσηκώνονται και να ζητούν την όσο το δυνατόν ταχύτερη απελευθέρωση του νησιού από τον τουρκικό ζυγό. Στην Αθήνα οι Λέσβιοι ξεκινούν τον Αγώνα.Μετά από συνέλευση καταρτίζουν αντάρτικο σώμα που αρμενίζοντας  στο Αιγαίο με ιστιοφόρο φθάνει στη Μελίντα.Εκεί ο επικεφαλής του σώματος έρχεται σε επαφή με τους προύχοντες του Πλωμαρίου ζητώντας τους να ξεκινήσουν  τον πόλεμο ενάντια στους Τούρκους.Εκείνοι, έχοντας απόλυτη συναίσθηση της σοβαρότητας αλλά και επικινδυνότητας της κατάστασης κάνουν λόγο και ζητούν την υποστήριξη του Αγώνα επίσημα από το Πολεμικό Ναυτικό. Ταυτόχρονα στη Μυτιλήνη γίνονταν διαπραγματεύσεις μεταξύ του Πρωτοσύγκελου Βασιλείου και των Μεταξά, Πετρέλλη, Βουλαλά και Μαλιάκα για σύνταξη και αποστολή εγγράφου προς το Ναύαρχο Κουντουριώτη, που βρισκόταν στο Μούδρο της Λήμνου.

            Ο ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης και η στολή του.

Τίποτα πια δεν μπορούσε να στερήσει από τους Λέσβιους την ευκαιρία για απελευθέρωση. Η διαδοχή των γεγονόταν ήταν ραγδαία.Και πάλι οι Πλωμαρίτες πρωτοστατούν. Μια ομάδα με τους Δ. Λαγουμίδη, Α. Ξυπτερά, Εμ. Χατζηβασιλείου, και Γ. Βότσαλο σχηματίζουν κομιτάτο με άμεσο στόχο  την επίσπευση της απελευθέρωσης του νησιού με τη βοήθεια του ελληνικού στόλου.Συντάσσουν μια θερμή αναφορά προς το Ναύαρχο Κουντουριώτη πλαστογραφώντας τις υπογραφές των δημογερόντων  και κάνοντας διάρρηξη στο γραφείο της δημογεροντίας παίρνουν την τετραμερή σφραγίδα για να σφραγίσουν την αναφορά.Αμέσως ξεκινούν για το Μούδρο της Λήμνου προκειμένου να παραδώσουν το έγγραφο. Ο Κουντουριώτης όμως βρισκόταν στην Τένεδο. Φθάνουν μέχρι εκεί και παρουσιάζονται στο ναύαρχο.Τον ενημερώνουν και παραδίδουν την αναφορά.Αμέσως ενημερώνεται ο Ελευθέριος Βενιζέλος και δίνει τη συγκατάθεσή του στον Κουντουριώτη.

Ο Εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος

Ο δρόμος για τη λευτεριά είναι πια στρωμένος με δάφνες.


Το θρυλικό Θωρηκτό Αβέρωφ και μέρος κάτοψης του πλοίου.

Την 8η Νοεμβρίου ο ελληνικός στόλος βρίσκεται στο  λιμάνι της Μυτιλήνης. Το ελληνικό Θωρηκτό "Αβέρωφ" αγκυροβολεί στο λιμάνι της Μυτιλήνης. Στιγμές ευφορίας, ενθουσιασμού, συγκίνησης.Οι δρόμοι της Μυτιλήνης έχουν στρωθεί με δάφνες και οι κάτοικοι ζουν σε παραλήρημα. Κανένας δεν μπορεί να τους συγκρατήσει.Η ελληνική σημαία απ΄άκρη σ΄άκρη στολίζει τη Μυτιλήνη.Η πόλη είναι επιτέλους ελληνική. Τραγούδια και πανηγυρισμοί της πρέπουν.

Την 8η Νοεμβρίου 

ήτοι πέμπτη το πρωί

έφθασε στη Μυτιλήνη 

του Αβέρωφ η στολή

Θόρυβος στη Μυτιλήνη

και ζητωκραυγές χαράς

η ελληνική σημαία

που υψώθη υψηλά.

έτσι αρχίζει το στιχούργημά της για να "τραγουδήσει" την "Ελευθέρα Μυτιλήνη" η "εκ Πλωμαρίου αγράμματος ποιήτρια " όπως υπογράφει, Ειρήνη Α. Τυροπώλη.

Δυο μέρες μετά, την 10η Νοεμβρίου 1912, φθάνει στο Πλωμάρι το εύδρομο "Μακεδονία" με κυβερνήτη τον Τσουκαλά. Οι Πλωμαρίτες είναι ασυγκράτητοι. Το Πλωμάρι είναι πλέον ελεύθερο.

Ζήτω η Ελευθέρα Μυτιλήνη!

Ζήτω η 8η Νοεμβρίου 1912!

Ο Ταξιάρχης στο εσωτερικό του ναού έτσι όπως εικονίζεται στον Μανταμάδο.

Μαύρος, φτιαγμένος από το αίμα των καλόγερων που σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους και χώμα.

Το νησί μας γιορτάζει διπλά. Γιορτάζει την απελευθέρωσή του , γιορτάζει και τη χάρη του Ταξιάρχη στον Μανταμάδο,που τον βλέπει να ευλογεί και με τη χάρη του να απελευθερώνεται.Σύμφωνα με αρκετές μαρτυρίες πολλών κατοίκων για  τακτικές εμφανίσεις του Ταξιάρχη,  είναι και το όραμα που είδαν πολλοί κάτοικοι του νησιού κατά την 8η Νοεμβρίου 1912,  όπου καβαλάρης πάνω στ’ άλογο οδηγούσε τις τάξεις του Eλληνικού Στρατού ενάντια του τουρκικού, καθώς και της μοναδικής μέχρι σήμερα καλόγριας του προσκυνήματος, που άκουγε τακτικά βαριά βήματα απ’ τα σιδερένια παπούτσια του Αγίου που πηγαινοερχόταν ανήσυχος στο πρόκλιτο του ιερού ναού, κατά τις μαύρες νύχτες της τουρκοκρατίας.

Η σύναξις των Αρχαγγέλων!

Ο Αρχάγγελος στην είσοδο μπαίνοντας από δεξιά στο εξωτερικό του ναού.

Μέρα τρανή, μέρα μνήμης και λευτεριάς! 8η Νοεμβρίου 1912

Μαριάνθη Βάμβουρα-Γιάνναρου

Παρασκευή 30 Οκτωβρίου 2009

Χειμωνιάτικα περπατήματα


Στ΄αντίκρισμα της ξυλόσομπας που καίει στον καφενέ νωρίς το πρωί παρέα με τ΄άρωμα του καφέ, με μια παρτίδα τάβλι, κουβεντολόι ασταμάτητο με ούζο και μεζέ τ΄απόβραδο, σε μια στοίβα από ξύλα σκεπασμένα με μουσαμά στην αυλή του χαμηλού σπιτιού, στη μυρουδιά της καμινάδας που ντύνει με την κάπνα της τα κρύα δειλινά, αποκαλείπτεται ο χειμώνας.


Στο βάθος, έξω απ΄το νοτισμένο τζάμι, μοτίβα καϊκιών αρμενίζουν μες στο ομιχλώδες τοπίο. Δυο στάλες βροχής κυλούν κι αυλακώνουν το πρόσωπο των εραστών  που σεργιανίζουν στον παραλιακό. Τα βλέματα των περαστικών διασταυρώνονται πότε αφηρημένα, πότε αδιάφορα, συνήθως ακυβέρνητα, παραδομένα σε ταχείς βηματισμούς.


Στη γωνιά του δρόμου τους περιμένει το φρεσκοψημένο κουλούρι που δίνει το καθημερινό παρόν και γαργαλάει παιχνιδιάρικα τη μύτη. "Φρέσκο απογευματινόόό!!"φωνάζει ο κουλουράς χαζεύοντας το πιτσιρίκι που δεν μπορεί να αντισταθεί κι απλώνει το χέρι του στη λαμαρίνα. Λίγο πιο πέρα κι ο καστανάς με το σαλεπιτζή από νωρίς στο μεροκάματο. Το άρωμα από μαχλέπι που πλημμυρίζει την πλατεία σε καθηλώνει στη βιτρίνα του ζαχαροπλαστείου με το λαχταριστό τσουρέκι. 


Γεύσεις αληθινές από μήλο πασπαλισμένο με κανέλα, κονιάκ από βύσσινο και μια φλούδα πορτοκάλι ν΄αφήνει το άρωμά της στο χώρο καθώς ερωτοτροπεί με τ΄αναμμένο κούτσουρο στο τζάκι.


Αντάρα και βροχή! Το παγωμένο γκρι κυριαρχεί στο τοπίο σε μια λάμψη εκτυφλωτική μέχρι να σχίσει τον ορίζοντα μια παρέα από διαβατάρικα πουλιά.

Μέχρι ν΄αλλάξει η μέρα και να ροδίσει ο ήλιος το στερέωμα. Να σχίσει το κίτρινο της ώχρας τον ουρανό αντάμα με τα σύννεφα για να κάνει το βλέμμα να θέλει να ψάξει το θρόνο του Θεού πέρα απ΄αυτά, την ώρα του εσπερινού, τότε που ένα φυλλαράκι ξεκόβει απ΄το κλαδί για να ζωγραφίσει στο πέταγμά του στον ορίζοντα"Ο Κύριος εβασίλευσεν ευπρέπειαν ενεδύσατο..."


Καθώς αποχαιρετούμε τον Οκτώβρη και βηματίζουμε στην υποδοχή του Νοέμβρη, οι σκέψεις βρέχονται από τη ψιχάλα της βροχής , κυνηγημένες στη ψύχρα του φυσήματος του αγέρα, με τη ματιά στη θαλπωρή του κούτσουρου που καίει στο τζάκι.


Με αυτές τις σκέψεις ας είναι καλοδεχούμενος ο Νοέμβρης της βροχής και της σποράς.

Μαριάνθη Βάμβουρα-Γιάνναρου.