" Η Επάνω Σκάλα των Χρονογράφων"

Πάει καιρός που κρατώ στα χέρια μου το πρόσφατο πόνημα του συναδέρφου εκπαιδευτικού μα και δημοσιογράφου-αρθρογράφου Αριστείδη Καλάργαλη " Η Επάνω Σκάλα των Χρονογράφων".
Μια συλλεκτική χρονογραφική αποτύπωση μιας συνοικίας της Μυτιλήνης της Επάνω Σκάλας με ιστορική πορεία που περνά τα 3000 χρόνια. Βόρειο λιμάνι ή "Μαλόης λιμήν" (ιερό του Μαλόεντος Απόλλωνα εντοπίστηκε στην περιοχή) αποτελούσε το εμπορικό λιμάνι που πέρα από την   εμπορική δραστηριότητα της πόλης εξυπηρετούσε  και την επικοινωνία με την απέναντι μικρασιατική περαία της Μυτιλήνης και την υπόλοιπη Μεσόγειο.
Ο Αριστείδης Καλάργαλης ερεύνησε λεσβιακές εφημερίδες από το 1909 ως το 1940. Βρίσκει το παλαιότερο χρονογράφημα δημοσιευμένο στην εφημερίδα "Λέσβος" από  το Βάσο Καραμάνο με τον τίτλο " Ένα λάθος".
Τα χρονογραφήματα αποθησαυρίστηκαν από τις εφημερίδες "Λέσβος", "Σάλπιγξ", "Κήρυξ", "Ταχυδρόμος", "Δημοκράτης" και "Εξέλιξις" και τα οποία είχαν συντάξει δημοσιογράφοι και λογοτέχνες της Λέσβου του περασμένου αιώνα . Ηλίας Βενέζης, Πέπη Δαράκη με το ψευδώνυμο Ευάτη, Στράτης Μυριβήλης, Ντόρος Ντορής, Άγγελος Σημηριώτης , Τέρπανδος Αναστασιάδης είναι κάποια από τα ονόματα των χρονογράφων.
"Διαβάζοντας τα χρονογραφήματα για την Επάνω Σκάλα περιηγούμαστε όλη την περιοχή. Από τη Μητρόπολη, τους Αγίους Θεοδώρους, το πάρκο του Αγίου Ευδόκιμου, το Κάστρο, τη Φυκιότρυπα, το Γενί Τζαμί, την Παναγιά Φανερωμένη, έως τα παραθαλάσσια κέντρα, την ανασκαφή της προσφυγικής Αγοράς, τον Άγιο Νικόλαο,την περιοχή του Καλαμάρη , αλλά και λίγο ψηλότερα στο αρχαίο θέατρο..." είναι οι πρώτες πληροφορίες που δίνουν το στίγμα στο οπισθόφυλλο.

Η Επάνω Σκάλα στις αρχές του 20ου αιώνα 

Ένιωσα ιδιαίτερη την τιμή όταν έλαβα το βιβλίο με την φιλική αφιέρωση από τον  εκλεκτό συνάδελφο Αριστείδη Καλάργαλη του οποίου η προσφορά στη λεσβιακή Γραμματεία έχει έντονο το στίγμα και διακρίνεται.
Το  πρώτο ψηλάφισμα, φυλλομέτρημα αλλά και η ανάγνωση των πρώτων κιόλας σελίδων στάθηκαν αρκετά για να νιώσω έντονο τον ενθουσιασμό.  Περπατησιές και σκέψεις ανθρώπων της περιοχής κείνων των χρόνων, ιστορικές στιγμές, μια μυροβόλα ανθοστόλιστη φύση, στιγμές καθημερινότητας , γωνιές με σημασία...ξεπετάχτηκαν με μιας μπροστά μου και με απορρόφησαν σε ένα κόσμο αρωματισμένο από θαλασσινή αύρα , ήχους , χρώματα λεσβιακής φύσης. Κάθε αράδα και μια εικόνα, ένας κόσμος ολάκερος. Είναι ελάχιστα όσα γράφω μπροστά σε όσα μου ενέπνευσε η ανάγνωση του βιβλίου.
Προτιμώ να τερματίσω το λόγο μου γιαυτό με δυο αποσπάσματα από αντίστιχα χρονογραφήματα αφού ευχηθώ να βρει την ανταπόκριση που του αξίζει αυτό το πόνημα.
" Μια σιλουέτα"
από το Γιώργο Σημηριώτη  (Εφ. Λέσβος , 27.1.1915)
Η εσπέρα ήταν χρυσή, λαμπριάτικη. Ντυμένη με την ομορφιά της που άστραφτε μέσα στο φως , επερπατούσεν η κόρη μονάχη πάνω στην πράσινη χλόη του Κιοσκιού. και ήταν αλαφροπάτημα έρωτος που κυνηγά μια ψυχή, το πέρασμά της  και συλλογισμός ωραίος κάθε της στάση. Τι να συλλογιζόταν άραγε;  Μπορεί κάπια χαρά ή κάποια λύπη της που δε θα μπορούσε σε κανέναν να ξεμυστηρευτεί , μπορεί κάποιο χρυσό της καρδιάς της όνειρο , μπορεί και τίποτε. Αδιάφορο! Και όλα τα τίποτε βαραίνουν περισσότερο από κάθε σοφία όταν το παιδιάτικο κεφαλάκι που τα φαντάζεται είναι ωραίο. Για μια στιγμή σταμάτησε κι έγειρε πάνω στον κορμό ενός ξερού δέντρου...Ο ήλιος τώρα εβασίλευε και κάποιες ανταύγιες ρόδινες είχαν χυθεί πάνω στην κέρινη κι εκστατική όψη της. Το καστανό βελούδο των ματιών της δεν μπόρεσε ν΄αντισταθεί στο ερωτιάρικο φίλημα των αχτίδων του Φοίβου κι έπεσαν τα μεγάλα της βλέφαρα δίνοντας στη μορφή της μια έκφραση αγάλματος που ονειρεύεται και λιγοθυμά από την προσδοκία κάποιου γλυκού και αγνώριστου πόθου...

Η περιοχή και ο βράχος της Φυκιότρυπας. 

" Λίγες Στιγμές" 

από την Πέπη Δαράκη (Εφ. Δημοκράτης, 15.8.1929) 

"Ύστερα απ΄τη βουή και την κοσμοσυρροή της Απάνω - Σκάλας που συγκεντρώνει περιπατητές και πελάτες από κάθε κοινωνική υποστάθμη, ύστερα απ΄την ανώφελη αυτή φασαρία που σε εκνευρίζει και δεν σου επιτρέπει ούτε καν τη θάλασσα να απολαύσεις, το αυτοκίνητο σε φέρνει στη Θερμή. Είναι σούρουπο. Τι τεράστια αντίθεση! Δω πέρα μπορείς να ξαπλωθείς στην όμορφη αμμουδιά και να μιλάς με το καθετί για χίλια δυο αδιαφόρετα κι ανόητα πράματα, με τα φύκια , με τα αγριόχορτα του δρόμου και με τον αγέρα ακόμη-γιατι όχι- κι αυτά όλα που θα λες δε θα φαίνονται καθόλου, μα καθόλου πως είναι αδιαφόρετα κι ανόητα λόγια , γιατί το περιβάλλον είναι τόσο αψεγάδιαστο και θαϊκά γαλήνιο, που οποιαδήποτε κουβέντα θα παίρνει την υφή σοφής προφητείας..." 

Μαριάνθη Βάμβουρα