Τρίτη 23 Ιουνίου 2009

Οι φωτιές τ΄Αη-Γιάννη

                       ''Έφυγον κακόν, εύρον άμεινον"

Έπρεπε να ακούσω:"Μας δίνετε το στεφάνι;" για να συνειδητοποιήσω πως έφτασε τ΄Αη-Γιάννη.
24 Ιουνίου. Το ημερολόγιο σημειώνει «Γενέθλιον Ιωάννου του Προδρόμου» και με αυτό συνδέονται τα αρχαία έθιμα που έχουν σχέση με τις θερινές τροπές του ηλίου. Πρώτη επίσημη του Καλοκαιριού στο ημερολόγιο και αποβραδίς στις 23, το κάψιμο των στεφανιών.

Καθώς είχα απορροφηθεί στο να θαυμάζω την κρυστάλλινη μινιατούρα, άκουσα τη ζωηρή φωνή μιας παρέας πιτσιρικάδων και σηκώνοντας το βλέμμα τους είδα γελαστούς στο κατώφλι του καταστήματος. Στα χέρια τους κρατούσαν ήδη ξερά στεφάνια που κρέμονταν σε χρωματιστές κορδελίτσες.
Ξαφνιαστήκαμε και αυθόρμητα χαμογελάσαμε. Συμμεριστήκαμε τον ενθουσιασμό τους κι η καταστηματάρχης ξεκρέμασε το στεφάνι για να τους το προσφέρει.

Μου΄ρθαν τότε στο νου κάποια χρόνια πίσω, που στα τρίστρατα και τις πλατείες, κάθε παραμονή τ΄Αη-Γιάννη, χαλούσε ο κόσμος από το κάψιμο των στεφανιών.
«Να ανάψει η φωτιά, να ξορκιστεί το κακό», έλεγαν οι γιαγιάδες που με τ΄αναδιπλωμένα βρακιά κάθονταν στα σκαλάκια και με λαχτάρα καμάρωναν τους νιους καθώς πηδούσαν πάνω από τις αναμμένες φωτιές. Γινόταν το «Αγ΄στρου, μπουγιαγ΄στρου»ξορκιζόταν δηλαδή το κακό( άγ΄στρου < άγος=μίασμα) με τη βοήθεια της φωτιάς(εμπυριάζω).

Η φωτιά ανάβει, το κακό ξορκίζεται!
Ο ήλιος παίρνει τη θερινή του τροπή και η παράδοση θέλει εξαγνισμό, ξόρκισμα του κακού με τη δύναμη της φωτιάς. Έτσι, ξημέρωνε του Αη-Γιάννη με την πρώτη καλοκαιρινή, που σήμαινε για τα χρόνια τα παλιά ξεκίνημα στα μπάνια της θάλασσας.
Το΄θελε τότε η παράδοση για τους θαλασσινούς της Μελίντας να αρχίζουν τα μπάνια τους αφού παρακολουθούσαν την πρωινή Θεία Λειτουργία στον Αη-Γιάννη. Ύστερα κατέβαιναν στη θάλασσα φορώντας στεφάνια στο κεφάλι και λυγαριά στη μέση για να΄ναι γεροί και σιδερένιοι όλο το χρόνο. Έριχναν τα στεφάνια στη θάλασσα κι εκείνη έπαιρνε μαζί τους πόνους και τις αρρώστιες. Συνέχιζαν τότε το γλέντι με μεζέδες, ούζο και μουσική στα καφενεδάκια της παραλίας.

Η μαγευτική παραλία της Μελίντας στο Πλωμάρι
Μπορεί και να μη γράφονταν τούτες οι αράδες σα δεν άκουγα την πιτσιρικοπαρέα. Και δεν είναι μόνο το χαμόγελο που έφεραν στα χείλη αλλά και η γλύκα στην καρδιά με τη σκέψη πως τούτος ο κόσμος μπορεί και θέλει να ζει μέσα από την παράδοση.
Αυτό το δημοσίευμα που είχα κάνει στο Δημοκράτη λίγα χρόνια πίσω, διαλέγω αγαπημένοι φίλοι και  εκλεκτοί μου επισκέπτες για να αναρτήσω σήμερα, μέρα των φωτιών του Αη-Γιάννη. Σήμερα που καίνε τα πρωτομαγιάτικα  στεφάνια .Και του χρόνου!!
Μαριάνθη Βάμβουρα-Γιάνναρου

17 σχόλια:

Αστοριανή είπε...

...Κι αν είναι
"η πεπαλαιωμένη ...η Γιορτή" και απέραντα παλαιότερη η Φωτιά, η μαγεία και η λάμψις της...
και ένα-δυό χρόνια
το κείμενό σου και οι θαυμάσιες φωτογραφίες σου,
μ' έφερες,

Μαριάνθη μου,

σε μια ατμόσφαιρα όπου, γνωστή μεν, αλλά ξεχασμένη, -όπως ίσως και άλλα έθιμα της πατρίδας μας-

μου έστειλε σπίθες στη καρδιά και φως στα μάτια...
Τί όμορφη αναδρομή, τί λαγαρός λόγος!
Μα, θα το πω, από δω.
"Το μήλο, κάτω από τη μηλιά θα πέσει..."
κι ας είναι το "μήλο"
γένους θηλυκού...και η "μηλιά" ο αγαπημένος σου Πατέρας...
Ολάνθιστη να είσαι πάντα, καλή μου Φίλη.
Κι απο δώ, ένα πολύ μεγάλο "Ευχαριστώ" για την αναφορά-βιβλιοπαρουσίαση του δικού μου Μονόπρακτου
"Σαπφώ, η Λεσβία Ιέρεια της Αγάπης"...
στην εφημερίδα "Δημοκράτης"...
Με την αγάπη μου,
Υιώτα
αστοριανή,
Νέα Υόρκη

JK O SΚΡΟΥΤΖΑΚΟS είπε...

ΠΟΛΥ ΟΜΟΡΦΑ ΑΥΤΑ ΤΑ ΕΘΙΜΑ ΚΑΙ Η ΓΙΟΡΤΗ ΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ.ΕΓΩ ΔΕΝ ΤΑ ΕΧΩ ΠΡΟΛΑΒΕΙ ΑΛΛΑ ΕΧΩ ΑΚΟΥΣΕΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΦΩΤΙΕΣ ΜΕ ΤΟ ΚΑΨΙΜΟ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΩΝ.ΜΑΚΑΡΙ ΝΑ ΔΙΑΤΗΡΗΘΟΥΝ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΤΑ ΟΜΟΡΦΑ.ΚΑΛΟ ΒΡΑΔΥ ΦΙΛΗ ΜΟΥ.

ΙΠΠΟΛΥΤΗ είπε...

Eίναι από τα πιο αγαπημένα μου έθιμα και θα έχω την χαρά σήμερα, αν μας αφήσει ο καιρός γιατί το πάει για βροχή,με τις κόρες μου σε μια πανέμορφη γειτονιά της Βέροιας και παραδοσιακή,την Κυριώτισσα, να κάψουμε τα στεφάνια μας και να ξορκίσουμε το κακό.

Καλό μας Καλοκαίρι πια...

Μαριάνθη είπε...

Ωραίες, παλιές εποχές Γιώτα με ξεχωριστή γοητεία που λίγο τώρα έχουν ατονίσει κατά περίπτωση.
Γιαυτό το έθιμο χτυπούσε η καρδιά μου παιδί. Έμπαινα έβγαινα με αγωνία κόιταζα το ρολόι να περάσει η ώρα και να πέσει η νύχτα για να ανάψουμε τη φωτιά στη γειτονιά. Γινόταν χαμός!
Τα αδέρφια μου,η μητέρα μου, οι γειτόνισσες, και οι περαστικοί καθώς το πατρικό μου είναι σε κεντρικό δρόμο και κει λίγο πιο πέρα μαζευόμασταν όλοι και έφτανε η φωτιά ίσαμε τον ουρανό.
Εδώ ισχύει..και διηγώντας τα να κλαις...
Τώρα μόνο οι σύλλογοι τα αναβιώνουν, ευτυχώς.
Χτες το έκανα λόγο με τη μητέρα μου και μου΄πε πως από πέρυσι έχει το στεφάνι ακόμα και περιμένει κανένα παιδί να της το ζητήσει να το κάψουν αλλιώς πάλι θα παραμείνει...φαντάσου!!!

Μαριάνθη είπε...

Κρίμα ΣΚΡΟΥΤΖΑΚΟ που δεν τα πρόλαβες!
Από τα έθιμα που "άνοιγαν" την καρδιά των ανθρώπων και τους μόνιαζαν.
Νασαι καλά.

Μαριάνθη είπε...

Ιππολύτη
εύχομαι να μην βρέξει απόψε και να το χαρείτε.
Σε γειτονιά της Βέροιας να καιν στεφάνια!Τι άλλο θες!
Ξέρεις...την αγαπώ τη Βέροια, την έχω ζεστά στην καρδιά μου και πολύ τακτικά αποδρώ με τον άντρα μου και τα παιδιά μου τις Κυριακές για να απολαύσουμε τις ομορφιές της και να την περπατήσουμε. Τώρα που ξέρω πως υπάρχετε κει εσύ και η Εύα από Σεπτέμβρη με το καλό θαχω ένα λόγο παραπάνω να την επισκέπτομαι.
Να περάσετε καλό καλοκαίρι μες στις δροσιές και πρασινάδες του τόπου σας με όλα τα αρώματα της φύσης. Είστε τυχεροί.

Μηθυμναίος είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Μηθυμναίος είπε...

... και φωτιές ανάβανε στους απάνω δρόμους τ' Άη Γιάννη θα 'τανε θαρρώ.

Κι αν θυμάμαι καλά, Μαριάνθη, είχαμε και τον «κλήδωνα»; Ή κάνω λάθος;

Τι όμορφα εκείνα τα χρόνια που πάνε να σβήσουν στη μνήμη μας. Είχαν τελειώσει και τα μαθήματα, οπότε πετάγαμε απ’ τη χαρά μας!!!

Μαριάνθη είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Μαριάνθη είπε...

Ναι Στράτο, είχαμε και τον κλήδονα με τα περιπαικτικά, με τα πιπεράτα στιχάκια που άλλους τους άκαναν να κοκκινίζουν άλλους τους ενθουσίαζαν όλους όμως τους χαροποιούσαν. Γελούσε πραγματικά ο άνθρωπος τότε, αποφορτιζόταν.
Σε παραπέμπω στο εξαιρετικό κατά τη γνώμη μου άρθρο της πολύ καλής μου φίλης Άσπας στο Δημοκράτη με τον τίτλο «κάψαλα και κλήδονα»
Με τους χαιρετισμούς και την αγάπη μου

Dennis Kontarinis είπε...

Πολύ πετυχημένη η ανάρτησή σου αγαπητή μου Μαριάνθη.
Αυτά τα έθιμα, που ο χρόνο αργά αλλά σταθερά τα εξαφανίζει, αποτελούν ένα μεγάλο κομμάτι της λαογραφίας μας. Είναι κρίμα που χάνονται. Κι΄αξίζει ο αγώνας που κάνουμε εμείς, που τα ζήσαμε, γιά να τα κρατήσουμε όσο μπορούμε περισσότερο.
Νάσαι καλά
Ντένης.

Μαριάνθη είπε...

Αυτό πιστεύω και γω αγαπητέ μας κ. Κονταρίνη.Συμφωνώ με τη γνώμη σας. Η ομορφιά της ζωής ήταν όλα αυτά τα έθιμα. Μακάρι να μη χαθούν και να συνεχίζουν να ασκούν το ρόλο τους αλλά και να σμιλεύουν τον άνθρωπο.
Πολλούς χαιρετισμούς.

dyosmaraki είπε...

Νάσαι καλά Μαριάνθη μου για την αναφορά στο συγκεκριμένο έθιμο με τον ιδιαίτερο γλαφυρό σου τρόπο.
Εκτός από το κάψιμο των Στεφανιών που ήταν επίσης για να λυθούν τυχόν μάγια που τους είχαν κάνει κατά τον μήνα Μάη, γιόρταζαν και τον Κλήδονα. Μετέφεραν οι κόρες το "αμίλητο νερό" που θα τους αποκάλυπτε τον κοπελούδο που θα παντρεύονταν.
Καλό μήνα εύχομαι

Μαριάνθη είπε...

Καλό μήνα dyosmaraki από το Πλωμάρι με όλα τα αρώματα και τους ψίθυρους του καλοκαιριού.
Μπροστά μου η θάλασσα με τα μικρασιατικά παράλια μονοπολούν το ενδιαφέρον μου στις εικόνες του θέρους.
Να είσαι καλά!!

Μαριάνθη είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Gee Pontius είπε...

Δανείστηκα μια φωτογραφία από το κείμενό σου σαν συνοδευτικό για ένα ποίημά μου.
Ελπίζω να μην έχις αντιρρήσεις, σε άλλη περίπτωση, ειδοποίησέ με.

Εδώ μπορείς να δεις ένα άλλο ποίημα σχετικό με το νησί σου/

Φιλικά
Τζι

marianaonice είπε...

Του Κλείδωνα ... και εγώ το πήρα χαμπάρι τα χαράματα όταν μας τηλεφώνησε ο ΣΤρατής από Αγιάσο όπου στο ΣΤαυρί καιγόταν το πελεκούδι με φωτιές, γλέντια και σαντούρια!!
αχ τι όμορφα να είμασταν εκεί...

και εμένα τώρα θυμήθηκα ότι το στεφάνι μου ακόμη κρέμεται στο μπαλκόνι, βλέπεις εδώ ούτε μια φωτιά δεν είδα ν' ανάβει...
και του χρόνου Μαριάνθη μου!!