« Ελευθέρια Λέσβου 1912-2012»

Γνωρίζουμε και νιώθουμε ότι η 8η Νοεμβρίου είναι ημέρα ξεχωριστή για τη Λέσβο το νησί μας μα και για κάθε Λέσβιο όπου κι αν βρίσκεται. Ιερή ημέρα διπλής γιορτής με τη Σύναξη των Αρχαγγέλων και τη μνήμη της Απελευθέρωσης από τον τουρκικό ζυγό. Εκατό χρόνια συμπληρώνονται εφέτος και τα αισθήματα περηφάνιας διερμηνεύονται με κάθε τρόπο από τον κάθε Λέσβιο με δράσεις άλλοτε προσωπικές και άλλοτε συλλογικές. Τα γεγονότα του 1912 στο νησί μας, δεν παύουν να εμπνέουν τη λεσβιακή διανόηση χρόνια τώρα ώστε να καταθέτει με τη γραφίδα της τα αισθήματα και τις σκέψεις για τις φωτεινές αυτές σελίδες της ιστορίας του τόπου.
Επετειακά , θα επιλέξω στο φετινό σημείωμα να αφήσω να «μιλήσει» για την Ημέρα Μνήμης και εορτασμού της Ελευθέρας Μυτιλήνης μέσα από τις σελίδες του βιβλίου « Ελευθέρια Λέσβου 1912-2012» . Ένα πόνημα που κυκλοφόρησε και κατατέθηκε στη λεσβιακή εργογραφία πρόσφατα με την ευκαιρία των Εκατόχρονων του εορτασμού και το οποίο φέρει την υπογραφή και επιμέλεια του Αριστείδη Καλάργαλη. «Στην περίπτωση μας, της απελευθέρωσης της Λέσβου το 1912, δεν μπορούμε πλέον να έχουμε καταγραφή των προφορικών αφηγήσεων. Ευτυχώς σώζονται τα σώματα, σχεδόν στο σύνολό τους, των εφημερίδων των χρόνων αυτών και των μεταγενέστερων» αναφέρει προλογικά μεταξύ άλλων ο ερευνητής. Αυτά λοιπόν τα αποσπάσματα από τα γραπτά τεκμήρια που συγκέντρωσε ο Αριστείδης Καλάργαλης σε ένα πόνημα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος θα δώσουν τον επετειακό παλμό στο σημερινό μας φύλλο ως αδιάψευστοι μάρτυρες.
«Η ειδοποίησις Την νύκτα της Τετάρτης προς την Πέμπτην ο εν Πλωμαρίω Μηχανικός του κ. Θρασύβουλου Μελανδινού ελθών ως απεσταλμένος ενταύθα παρά του Ελληνικού Στόλου ειδοποίησε περί ώραν 11 ½ της νυκτός την Α. Σ τον Άγιον Μυτιλήνης Μητροπολίτην κ. Κύριλλον το Γαλλικό Προξενείον και τον προϊστάμενόν του κ. Θ. Μελανδινόν ότι το πρωί της επαύριον Πέμπτης 8 Νοεμβρίου και εορτής των Ταξιαρχών ο Ελληνικός Στόλος έμελλε να προβεί εις κατάληψιν της Νήσου μας», εφ. Λέσβος 9.11.12

Το στίγμα δίνεται και η ιστορία αρχίζει να γράφει τις πρώτες δοξασμένες αράδες της. Είναι γνωστό πως η είδηση διαδόθηκε αστραπιαία και πλησμονή χαράς και ενθουσιασμού κυρίευσε τους κατοίκους της Λέσβου που σαν χείμαρρος ξεχύθηκαν στους δρόμους με αλαλαγμούς.
«Άγια μέρα! Απ΄την καρδιά μας, που ολότρεμη πετάει, Από μαύρα σκληρά χρόνια στη σκλαβιά παραδομένη Ένας ήχος σαν τραγούδι, κάθε σκλάβος που γροικάει Φεύγει, αδέρφια μου και ύμνος προς τον ουρανό παγαίνει….» (Λαϊκός Αγών 16.11.1912), αναφωνεί ο δάσκαλος Γιώργος Ζεϊμπέκης στον Ι. Ναό του Αγίου Νικολάου στο Πλωμάρι.
Κείνες τις πρώτες ημέρες του Νοέμβρη του 1912 η αύρα του αγέρα της λευτεριάς της διαπότιζε. Ήταν οι μέρες της γλυκιάς αναστάτωσης που θα έφερνε τη μεγάλη ανατροπή και θα έδιωχνε τη μαυρίλα της σκλαβιάς. Οι άνθρωποι το ένιωθαν, μια εσωτερική δύναμη τους παρακινούσε να ορμίσουν και να αρπάξουν τη λευτεριά. Κι αυτό έπραξαν.
« Ο λυτρωμός μας Η θάλασσα ατάραχη κι ο ουρανός γιομάτος άστρα και τα βουνά περήφανα βασίλευαν στην όμορφη γαλήνη. Κι ήταν η νύχτα ωραία της εβδόμης Νοεμβρίου σαν να προανάγγελλε την ωραιότερη ημέρα που έμελλε να ανατείλει. Ανήσυχος ο Τούρκος σκοπός στύλωνε τρομαγμένα τα μάτια του στον ορίζοντα. Οι σκλάβοι είχαν κοιμηθεί……… Ροδόσκασε η αυγή. Και μας ξύπνησαν μες στο γλυκό τον ύπνο μας μες στο χρυσό μας όνειρο. Και τ΄όνειρό μας ήτανε αλήθεια κι η αλήθεια ήτανε όνειρο ατέλειωτο…. Ελεύθεροι και σκλάβοι! …..Μεσουρανεί ο ήλιος στο μεσουράνημα της Ελληνικής δόξας και να οι βάρκες κι οι φορτηγίδες με τους λεβέντες ξεκινούν από τα καράβια προς τη γη την ελληνική. Ανατριχιάζουν όλοι και τρέχουν τα μάτια όλων κι ανείπωτη ξεχειλά η χαρά και βροντολαλούν τα ζήτω ατέλειωτα στο υπέροχο πανόραμα…» γράφει και λογοτεχνεί την ατμόσφαιρα των λυτρωτικών ημερών ο Μανώλης Βάλλης στο περ. Χαραυγή , τχ , 51-52, 15-30 Νοεμ. 1912.

Θρυλικό Αβέρωφ, Ναύαρχος Κουντουριώτης, Ελευθέριος Βενιζέλος, Κωδωνοκρουσίες , Εμβατήριο «Μαύρη ειν΄η νύχτα στα βουνά», είναι κάποιες από τις λέξεις «κλειδιά» μπορούμε να πούμε, της Απελευθέρωσης . Κάθε αγώνας για να φέρει αποτέλεσμα χρειάζεται ομοψυχία. Παλμό , πίστη, αυταπάρνηση. Πόθο ψυχής χρειάζεται που θα γίνει ορμή και δύναμη . Αυτή την ομοψυχία, αυτόν διακαή πόθο για λευτεριά , την ασυγκράτητη πλέον ορμή είχαν οι Λέσβιοι του 1912. Και έγιναν ποτάμι που όρμησε σε κάθε γωνιά, βούηξε τη χαρά της λευτεριάς , ανάστησε τον τόπο και ύψωσε τη σημαία της.
« Τη 8η Νοεμβρίου ήτοι Πέμπτη το πρωί Έφτασε στη Μυτιλήνη του Αβέρωφ η στολή…» γράφει και τραγουδά η λαϊκή ποιήτρια του αγώνα , από το Πλωμάρι Ειρήνη Τυροπώλη. Η Ρηνιώ Αβέρωφ που με τα στιχουργήματά της ξεσηκώνει τη νεολαία του Πλωμαριού, παίρνει κομμάτι ύφασμα, πανί από την προίκα της το βάφει στα χρώματα της λευτεριάς, το ζωγραφίζει Ελλάδα και μπροστάρισσα οδηγεί και καθοδηγεί μικρούς και μεγάλους να τραγουδήσουν τη Λευτεριά την πολυπόθητη. Η ιστορία μιλά από μόνη της. Τα γεγονότα είναι ζωντανά , λαμπρά περίτρανα. Το σημείωμα τούτο ελαχιστότατο αφιέρωμα όπως οφείλουμε στον ηρωισμό κείνων των αλλοτινών ανθρώπων που δε «χαμπάριαζαν» από βολέματα και καλοπεράσεις αλλά έδωσαν γροθιά στο μαχαίρι , μάτωσαν και λευτερώθηκαν. Τίμησαν την καταγωγή και ύπαρξή τους. Γιόρτασαν με μάτια καθαρά, μάτια που έλαμπα δικαίως. Ας φωτίσουν και τις δικές μας ημέρες…
Ζήτω η Ελευθέρα Μυτιλήνη!!!!! Ζήτω η 8 Νοεμβρίου του 1912.
Δε θα αφήσω τις δικές μου σκέψεις να σφραγίσουν αυτό το σημείωμα γιατί ότι κι αν πουν πιο λίγο θα είναι και πιο φτωχό μπροστά στα μεγάλα και σπουδαία που προσφώνησε ο Αρχιμανδρίτης Σταύρος Τάξης προς τους ελευθερωτές της νήσου.

Το θρυλικό θωρηκτό "Αβέρωφ".

« Χίλια καλώς ορίσατε ναυμάχοι του Αιγαίου , της Λέσβου ελευθερωταί πατρίδας του Αλκαίου. Η Μυτιλήνη σύσσωμη ελευτεριάς τη χάρι σας τη γνωρίζει με χαρά με πόθο με καμάρι. …. Ζήτω η Πατρίς!! Ζήτωσαν οι ποικιλοτρόπως εργαζόμενοι και υπερμαχούντες υπέρ της δόξης και του μεγαλείου Αυτής!!» (Φυλλάδιο 1912).

Θα ευχηθώ μόνο να βρει την ανταπόκριση που του αξίζει το νέο γραπτό έργο του Αριστείδη Καλάργαλη « Ελευθέρια Λέσβου 1912-2012» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εντελέχεια και ξεδιπλώνει γνωστές και άγνωστες πτυχές των ένδοξων ημερών της Απελευθέρωσης μας από τον τουρκικό ζυγό με κείμενα, εικόνες, σκίτσα.  

Το παραπάνω σημείωμα δημοσιεύω στο σημερινό φύλλο της εφημερίδας Δημοκράτης με την ευκαιρία του εορτασμού των εκατό χρόνων της Απελευθέρωσης της Λέσβου από τον τουρκικό ζυγό.

Μαριάνθη Βάμβουρα